اشراط الساعه

 «اشراط» (جمع «شَرَط») به معناي علامت است. بنابراين «اشراط الساعة» به معناي نشانه‏هاي نزديک شدن قيامت است. [1] اين اصطلاح بر مجموع حوادثي اطلاق مي‏شود که پيش از واقعه عظيم قيامت، اتفاق خواهد افتاد.
تعبير «اَشْراطُ السَّاعَة» تنها يک بار در قرآن کريم به کار رفته است:
«فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها فَأَنَّي لَهُمْ إِذا جاءَتْهُمْ ذِکْراهُمْ»؛ [2] «آيا آنها جز اين انتظاري دارند که قيامت ناگهان بر پا شود؛ [آن گاه ايمان آورند] در حالي که هم اکنون نشانه‏هاي آن آمده است، اما هنگامي که بيايد تذکر و ايمان آنها سودي نخواهد داشت».

 يکي از حوادث مهمي که در آستانه قيامت رخ خواهد داد و مورد اتفاق شيعه و اهل سنّت است، ظهور مردي از خاندان پيامبر اکرم ‏صلي الله عليه وآله مي‏باشد.
شيعه معتقد است:
او فرزند امام حسن عسکري‏ عليه السلام است که در سال 255 ق. متولد شده و هم‏اکنون به قدرت الهي زنده است. هر گاه خداوند اراده کند، او پرچم قيام را بر دوش خواهد گرفت و تا او نيايد و حکومت عدل را در گيتي برپاي ندارد، عمر جهان به سر نمي‏رسد و قيامت بر پا نمي‏گردد.
به نظر مي‏رسد روايات بيانگر نشانه‏ هاي ظهور و روايات حکايتگر نشانه‏ هاي برپايي قيامت، در هم آميخته شده باشند.

نشانه های ظهور

پيامبر گرامي اسلام مي‏فرمايد:
«عَشرٌ قَبْلَ السَّاعَةِ لابُدَّ مِنْها السُّفيَانِيُّ وَالدَّجّالُ وَالدُّخانُ وَالدّابَّةُ وَخُروُجُ القائِمِ وَطُلُوعُ الشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا وَنُزُولُ عِيسي عليه السلام وَخَسْفٌ بِالْمَشرِقِ وَخَسْفٌ بِجَزيرَةِ العَرَبِ وَنَارٌ تَخْرُجُ مِنْ عَدَن تَسُوقُ النّاسَ اِلَي المَحْشَرِ»؛ [4] «ده چيز، پيش از برپايي قيامت، به ناگزير رخ خواهد داد: خروج سفياني و دجّال، پيدا شدن دود و جنبنده، خروج قائم، طلوع خورشيد از مغرب آن، فرود آمدن حضرت عيسي‏ عليه السلام از آسمان، فرو رفتن [در زمين] در ناحيه مشرق و فرو رفتن در منطقه جزيرةالعرب و آتشي که از انتهاي عدن بر مي‏خيزد و مردمان را به سوي صحراي محشر مي‏کشاند».
بر اين اساس، همه نشانه‏ هاي ظهور، به گونه‏ اي نشانه‏ هاي قيامت هم هستند؛ ولي همه نشانه‏ هاي قيامت، نمي‏توانند نشانه‏ هاي ظهور باشند؛ زيرا ممکن است، برخي از آنها پس از ظهور حضرت مهدي‏ عليه السلام واقع شوند.

يکي از مشورترين و جامع‏ترين احاديث در اين زمينه، حديثي است که ابن عباس از پيغمبر گرامي اسلام‏صلي الله عليه وآله در داستان حجةالوداع نقل کرده و حاوي نکات ارزشمند فراواني است. او مي‏گويد:

«ما با پيامبر اسلام‏صلي الله عليه وآله در «حجةالوداع» بوديم، حضرت حلقه در خانه کعبه را گرفت و رو به ما کرد و فرمود: آيا شما را از «اَشْراطُ السَّاعة» آگاه کنم و سلمان - که در آن روز از همه به پيامبرصلي الله عليه وآله نزديک‏تر بود - عرض کرد: آري اي رسول خدا!
فرمود: از نشانه ‏هاي قيامت تضييع نماز، پيروي از شهوات، تمايل به هواپرستي، گرامي داشتن ثروتمندان و فروختن دين به دنيا است. در اين هنگام است که قلب مؤمن در درونش آب مي‏شود - آن چنان که نمک در آب [ذوب مي‏شود] - از اين همه زشتي‏ها که مي‏بيند و توانايي بر تغيير آن ندارد.

سلمان گفت: اي رسول خدا! آيا چنين امري واقع مي‏شود؟
فرمود: آري، سوگند به آن کس که جانم به دست اوست! در آن زمان، زمامداراني ظالم، وزرايي فاسق، کارشناساني ستمگر، و امنايي خائن بر مردم حکومت مي‏کنند.

سلمان پرسيد: اي رسول خدا! آيا اين امر واقع مي‏شود؟
فرمود: آري سوگند به آن کس که جانم در دست اوست! در آن هنگام زشتي‏ها، زيبا و زيبايي‏ها، زشت مي‏شود. امانت به خيانتکار سپرده مي‏شود و امانتدار خيانت مي‏کند. دروغگو را تصديق و راستگو را تکذيب مي‏کنند.

سلمان پرسيد: اي رسول خدا! آيا چنين چيزي واقع مي‏شود؟!
فرمود: آري، سوگند به کسي که جانم در دست اوست! در آن روز حکومت به دست زنان، و مشورت با بردگان خواهد بود، کودکان بر منبرها مي‏نشينند و دروغ، «ظرافت» و زکات «غرامت» و بيت‏المال «غنيمت» محسوب مي‏شود.
مردم به پدر و مادر [خود] بدي مي‏کنند و به دوستانشان نيکي و ستاره دنباله‏ دار در آسمان ظاهر مي‏شود.